Dây thần kinh vận nhãn (Dây thần kinh sọ số III). Giải phẫu. Chức năng. Các bệnh lý thường gặp

Dây thần kinh vận nhãn chung (dây thần kinh sọ số 3 – The Oculomotor Nerve) có chức năng gì? Khi tổn thương dây III thường có triệu chứng gì? Cách điều trị liệt dây thần kinh vận nhãn như thế nào? Nếu bạn đang tìm kiếm những thắc mắc trên, hãy cùng tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây nhé.

Giải phẫu

Dây thần kinh vận nhãn (III) là một trong 12 dây thần kinh sọ não. Nó bắt nguồn từ nhân vận nhãn (oculomotor nucleus) ở trung não, đi qua khe ổ mắt trên để vào ổ mắt. Dây thần kinh này chi phối các cơ vận nhãn sau:

• Cơ nâng mi trên (levator palpebrae superioris)
• Cơ vòng mi (orbicularis oculi)
• Cơ chéo trên (superior oblique muscle)
• Cơ chéo dưới (inferior oblique muscle)
• Cơ thẳng trong (medial rectus muscle)
• Cơ thẳng ngoài (lateral rectus muscle)

Ngoài ra, dây thần kinh vận nhãn cũng chi phối các cơ co đồng tử (sphincter pupillae) và cơ thể mi (ciliary muscle).

Dây thần kinh vận nhãn có 4 nhánh chính:

• Nhánh trên (superior branch): chi phối cơ nâng mi trên, cơ co đồng tử và cơ vòng mi trên.
• Nhánh dưới (inferior branch): chi phối cơ co mi dưới, cơ chéo ngoài và cơ co đồng tử.
• Nhánh trong (medial branch): chi phối cơ co mi trong.
• Nhánh ngoài (lateral branch): chi phối cơ thẳng ngoài.

Chức năng

Dây thần kinh vận nhãn có chức năng chi phối các hoạt động sau:

• Vận động các cơ vận nhãn: giúp mắt nhìn lên, xuống, trái, phải.
• Điều chỉnh đồng tử: giúp đồng tử co lại khi tiếp xúc với ánh sáng.
• Điều chỉnh mi mắt: giúp mi mắt mở và khép.

Các bệnh lý thường gặp

Các bệnh lý thường gặp ở dây thần kinh vận nhãn bao gồm:

• Liệt dây thần kinh vận nhãn
• Viêm dây thần kinh vận nhãn
• Tăng áp nội sọ
• Ung thư
• Tắc mạch máu

Liệt dây thần kinh vận nhãn

Liệt dây thần kinh vận nhãn là tình trạng dây thần kinh vận nhãn bị tổn thương, dẫn đến mất khả năng vận động của nhãn cầu. Các triệu chứng của liệt dây thần kinh vận nhãn bao gồm:

• Sụp mi
• Lác mắt
• Đồng tử giãn
• Mất phản xạ ánh sáng

Liệt dây thần kinh vận nhãn có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm:

• Chấn thương
• Tăng áp nội sọ
• Ung thư
• Viêm màng não
• Viêm tắc mạch

Viêm dây thần kinh vận nhãn

Viêm dây thần kinh vận nhãn là tình trạng viêm nhiễm dây thần kinh vận nhãn. Các triệu chứng của viêm dây thần kinh vận nhãn bao gồm:

• Đau đầu
• Đau mắt
• Mờ mắt
• Sụp mi
• Lác mắt
• Đồng tử giãn
• Mất phản xạ ánh sáng

Viêm dây thần kinh vận nhãn thường do nhiễm trùng, chẳng hạn như nhiễm virus herpes, nhiễm trùng não hoặc nhiễm trùng xoang.

Tăng áp nội sọ

Tăng áp nội sọ là tình trạng áp lực trong hộp sọ tăng cao. Tăng áp nội sọ có thể gây tổn thương đến dây thần kinh vận nhãn, dẫn đến liệt dây thần kinh vận nhãn.

Ung thư

Ung thư có thể phát triển ở trung não, nơi dây thần kinh vận nhãn bắt nguồn. Ung thư có thể gây tổn thương đến dây thần kinh vận nhãn, dẫn đến liệt dây thần kinh vận nhãn.

Tắc mạch máu

Tắc mạch máu ở trung não có thể gây tổn thương đến dây thần kinh vận nhãn, dẫn đến liệt dây thần kinh vận nhãn.

Điều trị

Điều trị cho các bệnh lý ở dây thần kinh vận nhãn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

Đối với liệt dây thần kinh vận nhãn, điều trị chủ yếu là điều trị nguyên nhân gây bệnh. Nếu liệt dây thần kinh vận nhãn do chấn thương, có thể cần phẫu thuật để sửa chữa tổn thương.

Đối với viêm dây thần kinh vận nhãn, điều trị chủ yếu là sử dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng virus.

Đối với tăng áp nội sọ, điều trị chủ yếu là giảm áp lực nội sọ.

Đối với ung thư, điều trị chủ yếu là phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị.

Đối với tắc mạch máu, điều trị chủ yếu là sử dụng thuốc làm tan cục máu đông.

Lời khuyên

Nếu bạn gặp các triệu chứng như nhìn đôi, sụp mi, khó chớp mắt,… cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.